අඩු ආදායම්ලාභී ජාතීන් නය ආපසු ගෙවීම් පිළිබඳ වාර්තාවක් තබයි
නික් බීම්ස් විසිනි.
මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2023 දෙසැම්බර් 18 දින පල වූ “Record high for debt repayments by low-income nations” යන නික් බීම්ස් විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයයි. පරිවර්තනය සුනිල් ප්‍රනාන්දු විසිනි.
දහස් ගනනක් මරා දමමින්, පාසල්, රෝහල් සහ සරනාගත මධ්‍යස්ථාන විනාශ කරමින්, ජීවිතයට අවශ්‍ය පහසුකම් සහ සම්පත් කුඩුපට්ටම් කරමින්, සාගින්නෙන් හා ලෙඩ රෝගවලට තුඩු දෙමින්, දිනපතා බෝම්බ වරුසාව ඇදහැලෙන ගාසා තීරයේ ජන සංහාරය, ලෝක ජනතාවටද ජීවිතයටමද එරෙහි ධනේශ්වර අධිරාජ්‍යවාදී ප්‍රචන්ඩත්වයේ අතිශය භයානක ආකාරය පමනි.
මෙවැනිම තව එකක් නම්, නය සහ පොලී ආපසු ගෙවීම හරහා ඊනියා අඩු සහ මධ්‍යම ආදායම් ලබන රටවල බිලියන සංඛ්‍යාත මිනිසුන්ගේ ජීවන රුධිරය උරා බොන ගෝලීය මූල්‍ය පද්ධතිය විසින් පනවා ඇති විනාශකාරී පීඩනය සහ ප්‍රචන්ඩත්වයයි.
ගෝලීය ධනේශ්වර මූල්‍ය පද්ධතියේ නිර්දය මෙහෙයුම් හරහා දිනකට ඩොලර් මිලියන සිය ගනනක් දක්වා මෙම ධනය ඉවතට ඇද ගැන්ම බාධාවකින් තොරව, ස්වයංක්‍රීයව සිදු වේ. පසුගිය සතියේ ලෝක බැංකුව විසින් නිකුත් කරන ලද වාර්ෂික ජාත්‍යන්තර නය වාර්තාවෙන් මෙහි පරිමාව අනාවරනය විය.
සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපනය සහ දේශගුනික විපර්යාසවල බලපෑම්වලට එරෙහිව සටන් කිරීම වැනි තීරනාත්මක අනෙකුත් සමාජ අවශ්‍යතාවලින් සම්පත් ඉවතට ඇද ගැනීම මගින්, සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් ඔවුන්ගේ රාජ්‍ය නය ගෙවීමට ඩොලර් බිලියන 443.5 ක් – ඩොලර් ට්‍රිලියන භාගයක් පමන- වියදම් කල බව එය සොයා ගත්තේය .
පෙර වසරට වඩා සියයට 5 කින් ඉහල ගිය සහ 2023-2024 දී සියයට 10 කින් වැඩි විය හැකි මෙම ගෙවීම්, වාර්තාගත ඉහලම අගයන් වේ.
කෙසේ වෙතත්, දුප්පත්ම රටවල් 75 සඳහා තත්වය වඩාත් දරුනු ය. ඔවුන්ගේ බාහිර නය සේවා ගෙවීම් 2022 දී වාර්තාගත ඩොලර් බිලියන 88.9 දක්වා ලඟා වූ අතර ලෝක බැංකුව විසින් 2023-2024 ට වඩා සියයට 40 කින් ඉහල යනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇත. ඔවුන්ගේ පොලී ගෙවීම් පමනක් 2012 සිට ඩොලර් බිලියන 23.6 දක්වා හතර ගුනයකින් වැඩි වී ඇත.
ලෝක බැංකුවේ ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ සහ උප සභාපති ඉන්ඩමිට් ගිල් (Indermit Gill) පැවසුවේ “වාර්තාගත නය මට්ටම් සහ ඉහල පොලී අනුපාත බොහෝ රටවල් අර්බුද කරා මාවතේ තබා ඇත.”
සංඛ්‍යාලේඛන පෙන්වා දෙන්නේ මෙය අවතක්සේරුවක් වැනි දෙයක් බවයි. බොහෝ රටවල් සහ ඔවුන්ගේ ජනගහනයන් සිටින්නේ අර්බුදයට කරා යන මාවතක නොවේ. ඔවුන් සිටින්නේ දිනෙන් දින නරක අතට හැරෙන එවන්නක් මතය.
“පොලී අනුපාත ඉහල මට්ටමක පවතින සෑම කාර්තුවකදීම දියුනු වෙමින් පවතින රටවල් පීඩාවට පත්වන අතර ඔවුන්ගේ රාජ්‍ය නය, සේවා කිරීම (ගෙවීම) හෝ මහජන සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපනය සහ යටිතල පහසුකම් සඳහා ආයෝජනය කිරීම අතර තේරීමකට මුහුන දෙයි ” ගිල් පැවසීය.
මෙම තත්ත්වය සදහා කඩිනම් පියවර ගත යුතු බව ඔහු පැවසීය. නමුත් ලෝක බැංකුව වැනි ගෝලීය ධනවාදයේ ආයතන පුරා සිටින ගිල් සහ අනෙකුත් නිලධාරීන් හොඳින් දන්නා පරිදි මෙය සිදු නොවනු ඇත. අර්බුදය වසර ගනනාවක් තිස්සේ ගොඩනැගෙමින් පැවති අතර ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සහ ලෝක බැංකුව මෙන්ම ඔක්ස්ෆෑම් වැනි ආධාර ආයතන විසින්ද නිකුත් කල ගනන් කල නොහැකි තරමේ වාර්තා වන් සදහා විෂය වී ඇති මුත් එයට එරෙහි වීම සදහා කිසිවක් සිදු කර නොමැත.
ලෝකයේ ප්‍රධාන මහ බැංකු විසින් පොලී අනුපාත ඉහල දැමීමේ මුලුමනින්ම පුරෝකථනය කල හැකි බලපෑම් හේතුවෙන් නය තත්වය පසුගිය වසර දෙක තුල කැපී පෙනෙන ලෙස නරක අතට හැරී ඇත. පසුගිය වසර තුන තුල සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් 10 ක ස්වෛරී පැහැර හැරීම් (රාජ්‍ය නය ගෙවීම පැහර හැරීම්) 18 ක් සිදුවී ඇත. මෙය පසුගිය දශක දෙක තුල වාර්තා වූ සංඛ්‍යාවට වඩා වැඩි ය.
ඒ සමගම පෞද්ගලික මූල්‍ය ප්‍රවාහය සිඳී ගොස් ඇත. ගිල් සඳහන් කල පරිදි, 2022 දී පොලී අනුපාත ඉහල යාමට පටන් ගත් විට, පුද්ගලික නය හිමියන් වඩා ලාභ ජනක ආයෝජන පසුපස හඹා ගිය අතර එහි ප්‍රතිඵලය සමඟ ඔවුන් නව නය ලබා දුන් ප්‍රමානයට වඩා ඩොලර් බිලියන 185 ක මූලික නය මුදල් ආපසු ගෙවීමක් ලබා ගත්හ.
“අද, සෑම සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් හතරෙන් එකක්ම ඵලදායී ලෙස ඉහල මිල හේතුවෙන් ජාත්‍යන්තර ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලෙන් ඉවතට තල්ලුවී ඇත” ගිල් පැවසීය. දුප්පත්ම රටවල සම්බන්ධයෙන් ගත් කල “නය, පක්ෂාඝාතක බරක් බවට පත්ව ඇත.”
සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල අර්බුදය ඉහල පොලී අනුපාතවල ප්‍රතිඵලයක් පමනක් නොව, කෝවිඩ් වලට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ප්‍රධාන අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන්ගේ “එය (සමාජය) කඩාබිඳ ගෙන ගියදෙන්” ( “let it rip” ) ප්‍රතිපත්තිය මගින් උග්‍ර කර ඇත. 2022 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී නිකුත් කරන ලද වාර්තාවක, ඔක්ස්ෆෑම් විසින් සොයාගනු ලැබුවේ “සියවසක කාලය තුල දරුනුතම සෞඛ්‍ය අර්බුදය තිබියදීත්, අඩු සහ පහල මධ්‍යම ආදායම් ලබන රටවලින් අඩක් ඔවුන්ගේ අයවැයේ සෞඛ්‍ය වියදම්වල කොටස කපා හරින ලද ” බවයි.
සියලුම රටවලින් අඩක් පමන “සමාජ ආරක්‍ෂාව” සඳහා යන කොටස කපා හරින ලද අතර සියයට 70 ක් අධ්‍යාපනයට යන කොටස කපා දැමූහ.
“කොවිඩ්-19 විසින් නිර්මානය කරන ලද අසමානතාවයේ පුපුරා යෑමට එරෙහිව පියවර ගැනීමට බොහෝ රජයන් සම්පූර්නයෙන්ම අසමත් වූ බව අපගේ දර්ශකය පෙන්නුම් කරයි. මහජන සේවාවන් මිනිසුන්ට වඩාත්ම අවශ්‍ය වූ කල ඔවුන් ඒවා ඉරා දැමූ අතර ඒ වෙනුවට වාර්තාගත ලාභ ලබා ගැනීම සඳහා ප්‍රකෝටිපතියන් සහ විශාල සමාගම් කොක්කෙන් ඉවත් කර තැබූහ.”
ධනේශ්වර ක්රමයේ රාමුව තුලින් කිසිඳු විසඳුම් මගක් සොයා ගැනීමට නොහැකි වන්නේ කෙසේදැයි අර්බුදය විමසා බැලීමෙන් හෙලිවේ. ඇත්ත වශයෙන්ම, එසේ කිරීමට උත්සාහ කිරීම වඩාත් නරක තත්ත්වයන් ඇති කරයි.
නිදසුනක් වශයෙන්, ගාඩියන් ආර්ථික වාර්තාකරු ලැරී එලියට් සඳහන් කල පරිදි, අඩුම ආදායම් ලබන රටවල් බොහොමයක් අමතර බරකට මුහුන දී සිටිති. ඒ ඔවුන් “2020 දී කොවිඩ්-19 වසංගතයේ උච්චතම අවස්ථාවේදී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද G20 හි නය සේවා අත්හිටුවීමේ ආරම්භකත්වය (Debt Service Suspension Initiative) යටතේ නය-සේවා අත්හිටුවීමේ වරප්‍රසාදය සඳහා ඔවුන්ට දැරීමට සිදුවුනු සමුච්චිත මූලික, පොලී සහ ගාස්තුවලට මුහුන දීමයි.”
තවත් උදාහරනයක් නම් ධනේශ්වර ආර්ථික විද්‍යාඥයන් විසින් වසර කිහිපයකට පෙර ඉදිරිපත් කරන ලද සැලැස්මේ ඉරනමයි. 1980 ගනන්වල සහ 1990 ගනන්වල එතරම් විනාශකාරී බලපෑමක් ඇති කල විදේශ නය මත යැපීම සඳහා විසඳුමක් ඇති බව ඔවුහු කියා සිටියහ. එහි අදහස වූයේ රටවල් තම දේශීය මුදල්වලින් නය ගත යුතු බවයි.
වෝල් ස්ට්‍රීට් ජර්නලයේ මෑත ලිපියක එහි ප්‍රතිඵල කිහිපයක් විස්තර කර ඇත. “දේශීය මුදල් නය, දැන් බොහෝ සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල ශේෂ පත්‍රවල විශාලතම ඉවතට ගලායාම” බව එය සඳහන් කලේය.
පසුගිය වසරේ රාජපක්ෂ ආන්ඩුව බිඳ වැටෙන විට, ශ්‍රී ලංකාව සිය ආදායමෙන් සියයට 40කට ආසන්න ප්‍රමානයක් දේශීය මුදල් නය සඳහා පොලී ගෙවීම සඳහා වැය කරමින් සිටියේය.
2022 දී, ඝානා රජය විසින් නිකුත් කරන ලද තුන් මස් භාන්ඩාගාර බිල්පත් සඳහා පොලී අනුපාතිකය සියයට 36 දක්වා ඉහල ගිය බැවින්, ඝානාව එහි ආදායමෙන් තුනෙන් එකක් දේශීය නය සඳහා වැය කලේය. දේශීය නය සඳහා වූ පොලී ගෙවීම් සෞඛ්‍ය හා අධ්‍යාපනය සඳහා වියදම් කල මුලු ප්‍රමානයට වඩා වැඩි ය.
පකිස්ථානයේ, දේශීය මුදල් නය මත ගෙවීම් මේ වසරේ රජයේ ආදායමෙන් අඩකට වඩා වැඩි වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
ගාසා තීරයේ ජනතාව මත එල්ල කරන සමූල ජන ඝාතක ම්ලේච්ඡත්වය, ධනේශ්වර පර්යාය “දෙපා මතම කුනුවීමේ” ප්‍රතිඵලය බව ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවිය පැහැදිලි කර ඇත. මූල්‍ය පද්ධතිය නිර්දයව, පසුතැවිලි විරහිතව තලා අඹරාගන පෙරට ඇදීම හරහා බිලියන සංඛ්‍යාත ජනතාවක් මත ඇති කරන සමාජ හා ආර්ථික විනාශය ගැන ද එයම කිව හැකිය.
මෙම සමාජ ක්රමයේ මරනාන්තික වේදනාවෙන් නැගෙන දුර්ගන්ධය කෙතරම් ප්‍රබලද යත්, 20 වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ දී පුපුරා ගිය භීෂනය පාලනය කල හැකිය යන මිත්‍යාව නිර්මානය කිරීම සඳහා දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු පිහිටුවන ලද ආයතනවල සමහර ඉහල ස්ථානගත පුද්ගලයින්ගේ නාස්පුඩු තුලට එය හමන්නට පටන් ගන ඇත.
පසුගිය ගිම්හානයේදී, පැරිසියේ පැවති දේශනයකදී, එක්සත් ජාතීන්ගේ ලේකම් ඇන්ටෝනියෝ ගුටරෙස්, “ගෝලීය මූල්‍ය ව්‍යූහය යල් පැන ගිය, අක්‍රිය හා අයුක්ති සහගත” බවත්, “සාගින්න සහ දරිද්‍රතාවය පිලිබඳ මූලිකම ඉලක්ක පවා දශක ගනනාවක ප්‍රගතියෙන් පසු ආපසු හැරවී ඇති බවත් ප්‍රකාශ කලේය.”
එහෙත් ක්‍රියාවට නැංවෙන තුරු බලා සිටින විසඳුමක් ධනවාදයට නැත. පසුගිය කාලපරිච්ඡේදයේ ඇති වූ සාපේක්ෂ ප්‍රගතිය ගෙවී ගිය යුගයක ප්‍රතිඵලයකි.
ධනේශ්වර අධිරාජ්‍යවාදය දැන් එහි අත්‍යාවශ්‍ය ලක්ෂන තත්‍ය කාලීන (real time) හෙලි කරමින් සිටී. එය ප්‍රතිසංස්කරනය කල නොහැක. දියුනු ධනේශ්වර රටවල කම්කරු පන්තියේ සහ දරිද්‍රතාවයෙන් පෙලෙන ජාතීන් තුල මිලියන සංඛ්‍යාත මහජනතාවගේ ඒකාබද්ධ අරගලය මගින්